Dream Chemistry Award 2025: finał konkursu w Pradze

W dniach 1–2 grudnia 2025 roku w Pradze odbył się finał konkursu Dream Chemistry Award (DCA) 2025, podczas którego wybitni młodzi naukowcy zaprezentowali autorskie, odważne koncepcje badawcze z zakresu chemii i dziedzin pokrewnych. Konkurs jest współorganizowany przez Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk (IChF) oraz Instytut Chemii Organicznej i Biochemii Czeskiej Akademii Nauk (IOCB Prague). Od początku swojego istnienia Dream Chemistry Award wyróżnia projekty oparte na oryginalnej wizji naukowej, a nie na już osiągniętych wynikach badań.

Laureatem Dream Chemistry Award 2025 został dr Vít Svoboda z Wydziału Chemii Fizycznej Uniwersytetu Chemiczno-Technologicznego w Pradze (UCT Prague). Tym samym po raz pierwszy w historii DCA główna nagroda została przyznana badaczowi z Czech. Nagrodzony projekt pt. „From Molecular Chirality to Petahertz Quantum Computing” proponuje zupełnie nowe spojrzenie na obliczenia kwantowe. Autor zakłada odejście od klasycznych rozwiązań elektronicznych na rzecz wykorzystania chiralnych (lustrzanie asymetrycznych) cząsteczek, kontrolowanych za pomocą ultraszybkich impulsów laserowych. Koncepcja łączy strukturę molekularną, spin elektronowy, oddziaływanie światła z materią oraz ultraszybką optykę w nowy model przetwarzania informacji.

DCA skierowany jest do naukowców znajdujących się w ciągu siedmiu lat od uzyskania stopnia doktora i ma na celu wspieranie śmiałych, nieszablonowych kierunków badawczych. Kandydaci są nominowani przez uznanych naukowców z czołowych ośrodków badawczych na świecie, a zgłoszone projekty oceniane są przez międzynarodowy komitet naukowy pod kątem oryginalności, spójności wizji oraz potencjalnego znaczenia dla nauki i społeczeństwa.

O wyjątkowym charakterze konkursu mówił prof. Pavel Jungwirth (IOCB Prague), podkreślając, że projekt zgłaszany do Dream Chemistry Award powinien być „naukowym marzeniem” — śmiałym i twórczym, ale jednocześnie zakorzenionym w realnych możliwościach badawczych. Zwrócił również uwagę na wagę tegorocznego rozstrzygnięcia, podkreślając, że po latach, w których laureatami byli naukowcy związani z takimi ośrodkami jak Oxford, Cambridge czy Harvard, zwycięstwo badacza z czeskiego uniwersytetu jest szczególnie obiecującym sygnałem, świadczącym o tym, że nauka w tym kraju osiąga dziś poziom światowej klasy.

W finałowej piątce DCA 2025, obok zwycięskiego projektu, znalazły się następujące prace, podejmujące kluczowe wyzwania współczesnego świata:

• dr Xianbiao Fu (National University of Singapore) przedstawił koncepcję bardziej zrównoważonej produkcji amoniaku, istotnej dla rolnictwa oraz niskoemisyjnych systemów energetycznych;
• dr Michael M. Lerch (University of Groningen, Niderlandy) zaproponował wizję miękkich, adaptacyjnych robotów opartych na procesach chemicznych, zdolnych do uczenia się i poruszania bez klasycznej elektroniki;
• dr Esther Heid (TU Wien) zaprezentowała pomysł wykorzystania sztucznej inteligencji jako „tłumacza” reakcji chemicznych, ułatwiającego projektowanie bardziej ekologicznych i dostępnych metod syntezy;
• dr Muhammad Jbara (School of Chemistry, Tel Aviv University) przedstawił koncepcję projektowania syntetycznych peptydów i mini-białek zdolnych do wiązania DNA i wyciszania genów odpowiedzialnych za rozwój nowotworów.

Nagroda DCA obejmuje unikatową szklaną rzeźbę, symbolizującą moment narodzin idei naukowej, oraz nagrodę finansową w wysokości 10 000 euro dla laureata, ufundowaną przez IOCB Tech Foundation. Pozostali finaliści otrzymują nagrodę Top 5 oraz 1 000 euro. Jak podkreślił prof. Jan Konvalinka, dyrektor IOCB Prague i gospodarz edycji 2025, konkurs wyróżnia się tym, że nagradza odwagę myślenia i planowania, a nie jedynie już osiągnięte rezultaty.

Konkurs Dream Chemistry Award został ustanowiony dziesięć lat temu z inicjatywy prof. Roberta Hołysta (IChF). Od 2017 roku jest współorganizowany przez IOCB Prague, a finał odbywa się naprzemiennie w Warszawie i Pradze. Podczas tegorocznego finału w Pradze prof. Robert Hołyst reprezentował IChF osobiście. Na przestrzeni lat konkurs stał się ważną platformą międzynarodowej współpracy i promocji ambitnych idei badawczych na pograniczu chemii, fizyki i technologii.

Więcej informacji o finale DCA 2025 znajduje się na stronie konkursu: https://www.dreamchemistryaward.org/news/dream-chemistry-award-2025-goes-to-a-project-combining-left-and-right-handed-molecules-with-ultrafast-laser-pulses-for-more-efficient-quantum-computers

Zdjęcia: Tomáš Belloň / IOCB Prague.

Żródło tekstu: strona Dream Chemistry Award.