Wspomnienie o prof. Annie Grabowskiej

fot. Archiwum własne. Berlin Zachodni, 1981. Od lewej prof. Jacek Waluk, prof. Josef Michla, prof. Anna Grabowska

Profesor Anna Grabowska była ostatnią żyjącą osobą spośród twórców Zakładu Fotochemii i Spektroskopii Instytutu Chemii Fizycznej PAN. Wspólnie z nią stanowili to grono: Zbigniew Grabowski, Jan Jasny oraz ściśle współpracujący z Zakładem Józef Koszewski (zmarły zaledwie miesiąc przed prof. Grabowską,  w lipcu 2024). Była też inicjatorką utworzenia w Instytucie Centrum Laserowego. Pełniła obowiązki Dyrektora do spraw naukowych.

Jej zainteresowania naukowe obejmowały rozmaite aspekty spektroskopii molekularnej, fotofizyki i fotochemii. Duży oddźwięk wywołały publikacje z lat 60-tych (m.in. w Nature, z Wiktorem Kemulą)  pokazujące możliwość obserwacji tzw. przejść wzbronionych (absorpcja singlet-tryplet).  Z kolei w latach 70-tych powstały prace demonstrujące ogromny wzrost zasadowości we wzbudzonych stanach singletowych i trypletowych wielu związków azaaromatycznych. Artykuły te można uznać za podwaliny intensywnie później rozwijanych badań tzw. fotozasad  i fotokwasów.

W latach 80-tych Profesor Grabowska zajęła się indukowanymi światłem  procesami pojedynczego i podwójnego przenoszenia protonów. Badane przez jej zespół cząsteczki 2,2’-pirydylodiolu i  jego pochodnych stanowią do dziś podstawowe modele dla zrozumienia mechanizmu tych fotoprocesów; opatentowano także ich zastosowanie jako  fotostabilizatorów.

Jej pasja naukowa, niespożyta energia i zaangażowanie były inspiracją dla jej wychowanków,   m.in. dla piszącego te słowa.

                                                                                                                             prof. Jacek Waluk